Health, Safety & Risk Management
23/11/2025Certified काम म्हणजे 40% जास्त वेतन!
23/11/2025महाराष्ट्रातील Prefabricated आणि Modular Building Systems
Prefabricated (पूर्व-निर्मित) आणि Modular Building Systems हे बांधकाम प्रकल्पांचा वेळ, खर्च आणि गुणवत्ता सुधारण्यासाठी महत्त्वाचे तंत्रज्ञान आहेत. फॅक्टरीमध्ये उत्पादन करून साइटवर असेंब्ली केल्यामुळे पारंपरिक बांधकामापेक्षा ७५% पर्यंत वेळ बचत आणि २०-३०% खर्च कमी होतो.
अ. Precast Concrete (पूर्व-निर्मित कॉंक्रिट)
- घटक: यात Columns, Beams, Slabs, Wall panels आणि Staircases फॅक्टरीमध्ये तयार केले जातात.
- फायदे:
-
-
४०% जलद बांधकाम.
-
Superior Quality (नियंत्रित वातावरणात निर्मिती).
-
Weather Independent (हवामानाचा परिणाम नाही).
-
किंमत: ₹३,५००-४,५००/चौ.फूट (केवळ संरचना).
-
ब. Steel Frame Modular (मॉड्यूलर स्टील फ्रेम)
- सिस्टम: यात संपूर्ण खोल्या किंवा युनिट्स (Modular Rooms) कोल्ड-फॉर्मेड स्टील (CFS) फ्रेम वापरून फॅक्टरीमध्ये ९०% पर्यंत फिनिशिंगसह तयार केले जातात.
- वेळेची बचत: फॅक्टरीमध्ये ४-६ आठवडे, साइटवर २-३ आठवडे असेंब्ली. एकूण ८-११ आठवड्यात प्रकल्प पूर्ण होऊ शकतो.
- उपयोग: कामगार निवास (Worker Housing - MIDC), हॉटेल्स, आणि विद्यार्थी वसतिगृहे.
क. Light Gauge Steel (LGS)
- वापर: G+२ ते G+४ निवासी इमारतींसाठी.
- वैशिष्ट्य: RCC पेक्षा ७५% हलके आणि भूकंप प्रतिरोधक (Seismic Resistant). BIM डिझाइन वापरून CNC कटिंगनंतर साइटवर बोल्टिंग (Bolting) द्वारे असेंब्ली.
ड. Precast Bathroom Pods
- संकल्पना: संपूर्ण बाथरूम युनिट (फिटिंग्ज, वॉटरप्रूफिंग, टाइल्ससह) फॅक्टरीमध्ये तयार केले जाते आणि साइटवर केवळ २ तासांत स्थापित केले जाते.
अ. डिझाइन आणि उत्पादन
- BIM (Building Information Modeling): मॉड्यूलर बांधकामासाठी BIM अनिवार्य आहे, कारण ते ३D मॉडेलिंग, MEP समन्वय आणि परिवहन नियोजन अचूकपणे करते.
- फॅक्टरी उत्पादन: फॅक्टरीमध्ये ±१mm इतकी Precision (अचूकता) राखली जाते, ज्यामुळे साइटवरचे काम खूप सोपे होते. फॅक्टरी उत्पादन आणि साइटवरचे पायाभूत काम (Foundation) एकाच वेळी (Parallel) चालते.
ब. वाहतूक आणि स्थापना
- वाहतूक (Transportation): मोठ्या मॉड्यूल्ससाठी RTO परमिट आणि मार्ग सर्वेक्षण (Route Survey) आवश्यक आहे. महाराष्ट्रात रुंदीची मर्यादा अंदाजे ४.५ मी. आहे.
- स्थापना (Installation): पाया (Foundation) तयार झाल्यावर क्रेन वापरून मॉड्यूल्स एकावर एक स्टॅक केले जातात (१-२ मॉड्यूल्स/दिवस).
Prefab vs पारंपरिक तुलना आणि फायदे
| पॅरामीटर | पारंपरिक बांधकाम | Prefab/Modular |
| वेळ बचत | १८-२४ महिने | ६-८ महिने (७५% बचत) |
| कामगार संख्या | १०० कामगार | ३० कामगार (७०% बचत) |
| कचरा (Waste) | २०-३०% | २-५% (९०% कमी) |
| गुणवत्ता | बदलते | सुसंगत (Consistent) |
| खर्च बचत | बेसलाइन | १५-२५% कमी |
अ. सरकारी प्रोत्साहन
- Fast-Track Approval: Prefab प्रकल्पांना पारंपरिक ९० दिवसांच्या तुलनेत ४५ दिवसांत मंजुरी मिळण्याची सुविधा.
- MIDC धोरण: औद्योगिक कामगारांच्या घरांसाठी (>५०० युनिट्स) Prefab अनिवार्य असून ₹५०,०००/युनिट पर्यंत सबसिडी दिली जाते.
- FSI Bonus: शाश्वत (Sustainable) डिझाइनसाठी ५-१०% अतिरिक्त FSI (Floor Space Index).
ब. आव्हाने
- वाहतूक: ग्रामीण भागात अरुंद रस्ते आणि पुलांमुळे मोठे मॉड्यूल्स वाहून नेणे अवघड.
- प्रारंभिक गुंतवणूक: फॅक्टरी सेटअपसाठी ₹५-१० कोटी प्रारंभिक गुंतवणूक लागते.
- समज: 'Prefab = तात्पुरती रचना' अशी चुकीची समजूत आहे, तर प्रत्यक्षात त्यांची जीवन मर्यादा ५०+ वर्षे असते
