Demand Letter : फसवणूक टाळण्यासाठी ‘मागणी पत्रा’तील कोणती 6 चेकलिस्ट तपासावी?
12/11/2025MOFA
12/11/2025
७/१२ उतारा : तुमच्या जमिनीचं ओळखपत्र
७/१२ उतारा हा महाराष्ट्रातील जमिनीशी संबंधित सर्वात महत्त्वाचा आणि मूलभूत दस्तऐवज आहे. लोकभाषेत याला "जमिनीचा आधारभूत दस्तऐवज" किंवा "जमिनीचा हक्क दाखवणारे कागदपत्र" असेही म्हटले जाते.
"७/१२" चा अर्थ काय आहे?
- फॉर्म क्रमांक ७ - जमीनधारकाची माहिती (मालकाचे नाव, वारसदार, हक्काचे प्रकार).
- फॉर्म क्रमांक १२ - जमीन कशी वापरली जाते याची माहिती (पिकाची नोंद, जमिनीचे क्षेत्रफळ).
७/१२ उताऱ्यामध्ये कोणती माहिती असते?
७/१२ उतारा जमिनीच्या मालकी आणि उपयोगाबद्दलची संपूर्ण माहिती प्रदान करतो:
जमीनधारकाचे नाव
जमिनीच्या मालकाचे (शेतकरी) नाव आणि मालकीचा प्रकार.
पिकाची माहिती
जमिनीवर कोणत्या पिकाची लागवड केली आहे (उदा. तांदूळ, गहू, ऊस).
हक्काचे प्रकार
मालकी कशा प्रकारे मिळाली (उदा. वारसा हक्क, खरेदी, वडिलोपार्जित).
कर्ज आणि बोजा
शेतकऱ्याने बँकेकडून शेतीसाठी कर्ज घेतले असल्यास त्याची बांधक नोंद (Mortgage Entry).
क्षेत्रफळ
जमिनीचे एकूण क्षेत्रफळ .
कशासाठी लागतो हा उतारा? (महत्त्व)
७/१२ उतारा खालील महत्त्वाच्या कामांसाठी अत्यावश्यक असतो:
जमीन खरेदी-विक्री
जमिनीचा व्यवहार करताना मालकी सिद्ध करण्यासाठी.
बँक कर्ज
शेती कर्ज घेण्यासाठी जमीन तारण ठेवताना .
कायदेशीर वाद
जमिनीचा वाद मिटवताना कोर्टात पुरावा म्हणून.
सरकारी लाभ
सरकारकडून अनुदान, सवलत, किंवा पीक विम्यासाठी अर्ज करताना.
७/१२ उतारा ऑनलाईन कसा मिळवावा?
महाराष्ट्र सरकारच्या महाभूमी अभिलेख या वेबसाइटवरून (mahabhulekh.gov.in) 'डिजिटल स्वाक्षरी केलेला' ७/१२ उतारा घरबसल्या मिळवता येतो.
निष्कर्ष : ७/१२ उतारा म्हणजे जणू जमिनीचे ओळखपत्रच आहे. जमिनीवर कोणाचा हक्क आहे, ती जमीन कशासाठी वापरली जाते आणि त्यावर कोणते कायदेशीर बोजे (कर्ज/तारण) आहेत—हे सर्व या एकाच कागदात स्पष्ट होते. त्यामुळे प्रत्येक जमीनधारकासाठी हा दस्तऐवज सुरक्षित ठेवणे महत्त्वाचे आहे.


