टाउन प्लॅनिंग
13/11/2025सेल डीड
13/11/2025
ताबा म्हणजे काय? केवळ कागदपत्र नव्हे, जमिनीवरचा प्रत्यक्ष अंमल!
कायदेशीर मालकी आणि प्रत्यक्ष ताबा यात फरक काय? मालमत्तेचा ताबा सिद्ध करण्यासाठी कोणते पुरावे लागतात?
ताबा म्हणजे एखाद्या जमिनीवर किंवा मालमत्तेवर प्रत्यक्षात आपला अंमल असणे—ती जागा कोण वापरतो, कोण राहतो, कोण तिचा व्यवहार करतो हे महत्त्वाचं असतं. कागदोपत्री मालक असणे आणि प्रत्यक्षात त्या मालमत्तेचा उपयोग करणं यात फरक असतो. ज्या व्यक्तीचा प्रत्यक्ष ताबा आहे, त्याला कायद्यात एक वेगळं महत्त्व दिलं जातं.
ताबा कसा ओळखावा?
प्रत्यक्ष वास्तव्य
तुम्ही त्या मालमत्तेत राहता का?
वापर
जमीन शेतीसाठी, व्यवसायासाठी वापरत आहात का?
फेन्सिंग / कुंपण / बांधकाम
मालमत्तेला चारही बाजूंनी कुंपण किंवा संरचना केली आहे का?
इलेक्ट्रिसिटी/पाणी बिल
त्या जागेचे बिल तुमच्या नावावर आहे का?
गाव खसरा / फेरफार नोंदी
महसूल खात्याच्या नोंदीत तुमचं नाव ताबेदार म्हणून आहे का?
ताबा का महत्वाचा आहे?
वाटप किंवा विक्री करताना
केवळ मालकी दाखवून चालत नाही, ताबा असणं गरजेचं असतं.
भांडणाच्या वेळेस
न्यायालयात ताबा हा मोठा पुरावा मानला जातो.
हक्क सिद्ध करताना
तुम्ही खरोखर ती जागा किती काळ ताब्यात ठेवली, यावरून तुम्हाला काही कायदेशीर हक्क मिळू शकतात.
ताब्याचे प्रकार :
कायदेशीर ताबा
मालमत्तेचा ताबा पूर्णपणे कायद्याने घेतलेला असतो, उदा. विक्री करार, दाखला, व फेरफार नोंदीसह.
बेकायदेशीर ताबा
अतिक्रमण करून घेतलेला ताबा, जो कुठल्याही कागदपत्राशिवाय घेतलेला असतो.
सहस्वामित्वातील ताबा
एकाच मालमत्तेवर अनेकांचा ताबा असतो (उदा. वारस हक्क).
ताबा मिळवण्यासाठी काय करावं?
- व्यवहार करताना ताबा पत्र / ताबा पंचनामा करून घ्या.
- फेरफार / mutation entry नोंदवून अधिकृत ताबा दाखवा.
- MSDA सारख्या संस्थेकडून मार्गदर्शन घ्या, विशेषतः प्रकल्प, जागा खरेदी-विक्री संबंधित व्यवहार करताना.
निष्कर्ष : ताबा म्हणजे मालमत्तेचा "खरा उपयोगाचा हक्क". केवळ नावावर मालकी असून चालत नाही, तर प्रत्यक्षात ती मालमत्ता वापरणं, सांभाळणं हेच ताबा ठरवतो. व्यवहार करताना ताबा निश्चित असल्याशिवाय कोणतीही खरेदी किंवा विक्री करू नये. तो आपला हक्क, सुरक्षा आणि भविष्यातील शांतीसाठी अत्यंत महत्वाचा असतो.
ताबा


